Μη αλκοολικής αιτιολογίας λιπώδης νόσος του ήπατος (NAFLD)

Ορίζεται ως η συσσώρευση λίπους υπό μορφή μεγάλων φυσαλίδων μέσα στο κυτταρόπλασμα των ηπατοκυττάρων σε αναλογία πάνω από 5 – 10% του βάρους του ήπατος.

Η φυσική πορεία της νόσου κυμαίνεται από την απλή μακροφυσαλιδώδη λιπώδη διήθηση (στεάτωση) έως το τελικό στάδιο ηπατικής νόσου (κίρρωση και ηπατοκυτταρικός καρκίνος).

Δεδομένης της στενής συσχέτισης με το μεταβολικό σύνδρομο γίνεται εύκολα κατανοητό γιατί αναδεικνύεται ως η συχνότερη αιτία χρόνιας ηπατοπάθειας επηρεάζοντας μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού.

Η NAFLD αποτελεί σήμερα την πιο συχνή αιτία χρόνιας ηπατοπάθειας στο δυτικό κόσμο με επιπολασμό πού στις ΗΠΑ ξεπερνά το 30% του γενικού πληθυσμού, ενώ στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (ΣΔτ2) και στα παχύσαρκα άτομα προσεγγίζει το 70% με 90%.

εικόνα 1
Αιτιοπαθογένεια NAFLD

H παθογένεια της ηπατικής λίπωσης δεν είναι πλήρως γνωστή, αλλά κύρια χαρακτηριστικά της θεωρούνται η IR και η δυσλειτουργία των μιτοχονδρίων.

Είναι σήμερα ευρέως αποδεκτή η συσχέτιση της NAFLD με το σύνδρομο της αντίστασης στην ινσουλίνη , καθώς οι ασθενείς αυτοί παρουσιάζουν, στις περισσότερες των περιπτώσεων, ένα ή περισσότερα από τα χαρακτηριστικά του:
• αθηρογόνος δυσλιπιδαιμία
• αρτηριακή υπέρταση
• ΣΔτ2
• κεντρικού τύπου παχυσαρκία

Κεντρικό ρόλο διαδραματίζει η IR, η οποία προάγει την λιπώδη διήθηση στο ήπαρ.
Θεωρείται ότι το λιπώδες ήπαρ βλάπτεται από τις δραστικές ρίζες οξυγόνου (ROS) που προκύπτουν από διαταραχές της μικροσωμιακής υπεροξείδιοσωμιακης λειτουργίας ή και άλλων οξειδωτικών οδών καταβολισμού των λιπών (“lipotoxicity”).

εικόνα 2
Απεικόνιση διάφορων μέσων διάγνωσης ηπατικής ίνωσης

Συστήματα βαθμονόμησης (scoring systems)

Οι μη επεμβατικές δοκιμές της ηπατικής ίνωσης έχουν χρησιμοποιηθεί σε πολλά κλινικά σενάρια. Η πλειονότητα των ορολογικών αυτών δεικτών συμβάλουν στη σταδιοποίηση της ίνωσης σε ασθενείς με χρόνια ηπατική νόσο. Σε χρόνιες παθήσεις του ήπατος, η εκτίμηση της ηπατικής ίνωσης προβλέπει τις σχετιζόμενες επιπλοκές και την επιβίωση.

Διάφορα συστήματα βαθμονόμησης βασισμένα στη χρήση ποικίλων κλινικών και εργαστηριακών παραμέτρων έχουν δοκιμασθεί για την μη επεμβατική ανίχνευση της ίνωσης σε ασθενείς με NAFLD. Ενδεικτικά αναφέρονται:
● Δείκτης αναλογίας AST / PLTs (APRI)
● Δείκτης αναλογίας AST/ALT (δείκτης de Ritis)
● Ίνωση-4 (FIB-4): [PLTs, AST, ALT, ηλικία ]
● NAFLD ηπατικής ίνωσης (NFS): [ηλικία (έτη) , BMI, αναλογία AST/ALT , IFG/ΣΔτ2 , Alb ,PLTs]
● BARD score: [AST ,ALT,BMI ,IFG ήΣΔτ2]
● FibroTest (FT): [a2-Μ , Hp , ApoΑ1 , γGT, ALT ,ΤBil ]
● Enhanced Liver Fibrosis (ELF) : [HA , TIMP1 , PIIINP ]
Όλα τα άνω μη επεμβατικά μοντέλα αποδείχθηκαν έγκυρα στην ανίχνευση της ίνωσης σε ασθενείς με NAFLD και κατά συνέπεια μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη μη επεμβατική αξιολόγηση-διαλογή των ασθενών αυτών.

Aπεικονιστικός έλεγχος

Ο υπερηχογραφικός έλεγχος του ήπατος, κατά τον οποίο παρατηρείται χαρακτηριστική αύξηση της ηπατικής ηχογένειας (“brightliver”), συμβάλλει στη διάγνωση της NAFLD. Παρουσιάζει ωστόσο μικρή ευαισθησία και ειδικότητα (περίπου 90%), ιδίως όταν το ποσοστό της λιπώδους διήθησης είναι μικρότερο από 33%. Τόσο το υπερηχογράφημα όσο και οι άλλες απεικονιστικές τεχνικές (αξονική και μαγνητική τομογραφία) δε μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον ακριβή καθορισμό του ιστολογικού τύπου, την σταδιοποίηση της NAFLD και την εξέλιξη της ηπατικής βλάβης.